Ένα ορθό πρόγραμμα λίπανσης πρέπει να αναπληρώνει τα θρεπτικά στοιχεία που απομακρύνονται από το έδαφος με την συλλογή του ελαιόκαρπου και το ετήσιο κλάδεμα των δέντρων και να παρέχει τις λιπαντικές μονάδες που είναι απαραίτητες για την ετήσια βλάστηση και ανθοφορία των δέντρων.
Οι ποσότητες θρεπτικών στοιχείων που αφαιρούνται από το δέντρο κάθε χρόνο λόγω της φυλλόπτωσης, του κλαδέματος και της συλλογής του ελαιόκαρπου φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:
Στοιχεία που αφαιρούνται για την παραγωγή: Άζωτο (Kg) Φωσφόρος (Kg) Κάλιο (Kg)
100 Kg ελαιοκάρπου 0,9 0,2 1
50 Kg ξύλου 0,4 0,15 0,2
50 Kg φύλλων 0,5 0,12 0,3
Η τροφοδοσία των δέντρων με τα παραπάνω στοιχεία, στην κατάλληλη ποσότητα και αναλογία και σε όλα τα κρίσιμα στάδια της ανάπτυξής τους, επιτυγχάνει την θρεπτική ισορροπία της καλλιέργειας, την αύξηση των αποδόσεων και την υψηλή ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος.
Κυριότερα θρεπτικά στοιχεία της Ελιάς
N Άζωτο
Το Άζωτο αποτελεί το σημαντικότερο και το πλέον αναντικατάστατο θρεπτικό στοιχείο για την βλαστική ανάπτυξη και την καρποφορία του ελαιώνα.
● προάγει την βλάστηση που είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό των αναπαραγωγικών οργάνων και την αύξηση των καρπών
● αυξάνει τον αριθμό των ανθοφόρων οφθαλμών που θα δώσουν ταξιανθίες
● προωθεί τον σχηματισμό τέλειων ανθέων αυξάνοντας την γονιμοποίηση και την καρπόδεση
● αυξάνει τον αριθμό και το βάρος των καρπών αυξάνοντας την παραγωγή
● σε συνδυασμό με το ορθολογικό κλάδεμα και τη άρδευση μειώνει την παρενιαυτοφορία
Τα ελαιόδεντρα απορροφούν μεγάλες ποσότητες Αζώτου από το έδαφος καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, είναι όμως ιδιαίτερα απαιτητικά και εκδηλώνουν πραγματική ‘’πείνα’’ για το στοιχείο αυτό σε συγκεκριμένα στάδια του ετήσιου βλαστικού και αναπαραγωγικού τους κύκλου.
● την περίοδο της μορφολογικής διαφοροποίησης των ανθοφόρων οφθαλμών (Φεβ.-Μαρ.)
● την περίοδο της άνθισης – καρπόδεσης (Απρ.-Μάιο)
● της περίοδο της σκλήρυνσης του πυρήνα ( Ιουν.-Ιουλ.)
Ο επαρκής εφοδιασμός του ελαιώνα με Άζωτο, κατά διάρκεια των παραπάνω σταδίων ασκεί καθοριστική επίδραση στην ποσότητα και την ποιότητα του τελικού παραγόμενου προϊόντος.
Nitrocan special27-0-0 +5MgO +0,2B Ασβεστούχος Νιτρική Αμμωνία
Νιτροθειική Αμμωνία Fertammon Special 25-0-0 (28) +0.5Zn +0,5FeSO4 25kg
P Φώσφορος
Ο φώσφορος αποτελεί συστατικό σημαντικών ενζύμων και πρωτεϊνών του δέντρου. Εμπλέκεται είτε άμεσα είτε έμμεσα σε σειρά μεταβολικών διεργασιών και ειδικότερα αυτών που έχουν σχέση με την αναπαραγωγή και την μεταφορά ενέργειας. Απαντάται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στους νεαρούς αναπτυσσόμενους ιστούς.
Από λειτουργική άποψη:
● Προμηθεύει την απαιτούμενη ενέργεια για όλες τις δραστηριότητες του δέντρου.
● Συμβάλει στον σχηματισμό των ριζών και του ξύλου.
● Συμβάλει στο δέσιμο των καρπών, στην ισχυρή συγκράτησή τους και στην πρωιμότητα της παραγωγής.
Αν και στα περισσότερα ελληνικά εδάφη δεν αποτελεί περιοριστικό παράγοντα για τη ανάπτυξη του ελαιόδεντρου, η χορήγηση φωσφόρου στους αρδευόμενους ελαιώνες που δέχονται πλούσιες Αζωτούχες λιπάνσεις και στις επιτραπέζιες ποικιλίες, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για το μέγεθος, το βάρος, την πρωιμότητα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του καρπού. Στους ξηρικούς ελαιώνες και ειδικότερα σε εδάφη πλούσια σε Ανθρακικό Ασβέστιο (CaCO3) πρέπει να χορηγείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα η γονιμότητα του εδάφους.
K Κάλιο
Το Κάλιο αποτελεί όπως και το Άζωτο αναντικατάστατο στοιχείο για το ελαιόδεντρο. Παρουσιάζει υψηλή κινητικότητα εντός των ιστών και των υποκυττάριων δομών, και συμμετέχει σε πλήθος φυσιολογικών λειτουργειών. Εμπλέκεται στην ενεργοποίηση πολλών ενζύμων, στην παραγωγή και την μεταφορά των προϊόντων της φωτοσύνθεσης, στην πρόσληψης και εκμετάλλευση του νερού και στην υδατική ισορροπία των δέντρων. Σαν αποτέλεσμα της πολυσύνθετης δράσης του η επάρκειά του στο ελαιόδεντρο:
● Αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των καρπών
● Αυξάνει την περιεκτικότητα του καρπού σε λάδι
● Βελτιώνει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του λαδιού
● Αυξάνει την αντοχή των δέντρων στην ξηρασία, στον παγετό και στις προσβολές από εχθρούς και ασθένειες
Η ελιά παρουσιάζει υψηλές ετήσιες ανάγκες σε Κάλιο, ιδιαίτερα την περίοδο ανάπτυξης και ωρίμανσης των καρπών όπου περισσότερο από το 60% του διαθέσιμου Καλίου μεταναστέυει στους καρπούς.
Στις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες είναι απαραίτητη η χορήγησή Καλίου σε ποσότητα ίση με αυτή του Αζώτου, ειδικά την χρονιά που αναμένεται μεγάλη καρποφορία, ώστε να αποφευχθεί η μικροκαρπία, να αυξηθεί η ελαιογένεση και να περιοριστεί η θρεπτική εξάντληση των δέντρων που οδηγεί σε παρενιαυτοφορία.
Στις επιτραπέζιες ποικιλίες, για την επίτευξη ικανοποιητικής παραγωγής και για την βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του καρπού, η ετήσια χορήγηση Καλίου είναι επιβεβλημένη.
B Βόριο
Το βόριο είναι το σημαντικότερο ιχνοστοιχείο της Ελιάς και το πλέον απαραίτητο για τον σχηματισμό των ανθέων, την ομαλή εξέλιξη της γονιμοποίησης και της καρπόδεσης. Συμμετέχει στην μεταφορά των υδατανθράκων εντός του δέντρου, στην σύνθεση των φυτορμονών, στην ανάπτυξη των νεαρών ιστών. στην παραγωγή και την βλαστικότητα της γύρης και στην αύξηση του καρπού. Η έλλειψη του αποτελεί την συχνότερη τροφοπενία του ελαιόδεντρου και επιδρά άμεσα στην γονιμότητα του ελαιώνα μειώνοντας δραματικά την παραγωγή.
Η προσθήκη βορίου είτε με την μορφή βόρακα (250-400γρ. δέντρο) , είτε με τη χρήση σύνθετων λιπασμάτων που περιέχουν Βόριο, θεωρείται απαραίτητη στην βασική λίπανση της ελιάς, τόσο στα υγρά όξινα, όσο και στα ασβεστούχα εδάφη.
Θετικά αποτελέσματα δίνουν και οι διαφυλλικοί ψεκασμοί με Βόριο κατά την διάρκεια σχηματισμού της νέας βλάστησης και κατά την έναρξη της άνθισης.
Κρίσιμα θρεπτικά στάδια της Ελιάς
Στάδιο διαφοροποίησης ανθοφόρων οφθαλμών (Φεβρουάριος – Μάρτιος)
Η επάρκεια θρεπτικών στοιχείων και ειδικά Αζώτου, Καλίου, Βορίου και εδαφικής υγρασίας σε αυτό το στάδιο:
● δημιουργεί πλεόνασμα υδατανθράκων και αυξάνει την διαφοροποιήση των ανθοφόρων οφθαλμών.
● επισπεύδει την έναρξη της νέας βλάστησης που είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό των αναπαραγωγικών οργάνων και την μεταγενέστερη ανάπτυξη του καρπού
● Αυξάνει τον σχηματισμό ετήσιων βλαστών που είναι απαραίτητοι για την καρποφορία της επόμενης χρονιάς
Οι θρεπτικές απαιτήσεις αυτής της περιόδου καλύπτονται από την έγκαιρη εφαρμογή της βασικής λίπανσης τον χειμώνα (Δεκέμβριος – Φεβρουάριος)
Στάδιο Άνθισης – Καρπόδεσης (Απρίλιος – Μάιος)
Αυξάνεται απαίτηση των δέντρων σε θρεπτικά στοιχεία και ειδικότερα σε Άζωτο, Φώσφορο και Βόριο:
● Η επάρκεια Αζώτου σε αυτό το στάδιο προωθεί τον σχηματισμό των τέλειων ανθέων και αυξάνει την καρπόδεση.
● Το Βόριο αυξάνει την βλαστικότητα της γύρης και την δεκτικότητα του στίγματος, αυξάνοντας την γονιμοποίηση και την καρπόδεση.
● Ο Φώσφορος παρέχει την απαιτούμενη ενέργεια για την άνθιση, την καρπόδεση και την αρχική ανάπτυξη των καρπών αυξάνοντας τον αριθμό τους ανά ανθοταξία.
Οι θρεπτικές απαιτήσεις αυτής της περιόδου καλύπτονται από την βασική λίπανση του χειμώνα (Δεκέμβριος – Φεβρουάριος) καθώς και διαφυλλικούς ψεκασμούς με Άζωτο και Βόριο που ενισχύουν την άνθιση και την καρπόδεση.
Στάδιο ταχείας ανάπτυξης του καρπού – σκλήρυνσης πυρήνα (Ιούνιος – Ιούλιος)
Με την ολοκλήρωση της καρπόδεσης ξεκινά η ανάπτυξη του πυρήνα του καρπού και αυξάνονται οι απαιτήσεις των δέντρων σε Άζωτο και νερό και σταδιακά όλων των θρεπτικών στοιχείων για να κορυφωθούν έως την πήξη του πυρήνα.
● Μεγάλες ποσότητες Αζώτου, Καλίου και Φωσφόρου μεταναστεύουν από τα φύλλα στον καρπό για να καλύψουν τις αυξημένες απαιτήσεις των κυτταροδιαιρέσεων.
● Ή θρεπτική επάρκεια σε αυτό το στάδιο ασκεί καθοριστική επίδραση στο τελικό μέγεθος του καρπού και στην ελαιογένεση.
Στους αρδευόμενους ελαιώνες οι θρεπτικές απαιτήσεις αυτής της περιόδου καλύπτονται με επιφανειακή εφαρμογή Αζωτούχου λιπάσματος τον Ιούνιο.
Στάδιο βραδείας ανάπτυξης της σάρκας – έναρξη ελαιογένεσης (Αύγουστος – Σεπτέμβριος)
Μετά την σκλήρυνση του πυρήνα αρχίζει να αναπτύσεται η σάρκα και σταδιακά (από τον Αύγουστο) να παρατηρείτε συσσώρευση ελαιόλαδου στον καρπό. Κατά την διάρκεια αυτού του σταδίου αυξάνεται απαίτηση των δέντρων σε θρεπτικά στοιχεία και ειδικότερα σε Άζωτο και Κάλιο.
● Η επάρκεια Αζώτου αυξάνει το μέγεθος και το βάρος των καρπών. Υπερβολικό Άζωτο αυτή την περίοδο μειώνει τη ελαιογέννεση και καθυστερεί την ωρίμανση.
● Το Κάλιο αυξάνει την ελαιοπεριεκτικότητα των καρπών και προάγει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά στις επιτραπέζιες ποικιλίες.
● Ο Φώσφορος πρωιμίζει την ωρίμανση, αυξάνει το βάρος και βελτιώνει τον χρωματισμό στις επιτραπέζιες ποικιλίες.
Στις επιτραπέζιες ποικιλίες και στις ελαιοποιήσιμες τη χρονιά της αυξημένης παραγωγής, οι απαιτήσεις αυτής της περιόδου καλύπτονται με την εφαρμογή Αζωτοκαλιούχου λίπανσης.
